ΠΕΝΤΕΛΗ - Ο ΤΟΠΟΣ ΤΗΣ ΔΟΥΚΙΣΣΑΣ ΤΗΣ ΠΛΑΚΕΝΤΙΑΣ

 

ΠΕΝΤΕΛΗ - Ο ΤΟΠΟΣ ΤΗΣ ΔΟΥΚΙΣΣΑΣ ΤΗΣ ΠΛΑΚΕΝΤΙΑΣ

 

«Η Πεντέλη, είναι το μέρος που καταφεύγω για περισυλλογή. Ο τόπος που αφήνω πίσω έγνοιες και σκοτούρες και αποκτώ καθαρό νου. Θες η γεωγραφία του βουνού; H ενέργεια των ορυκτών του; Το Βριλήσσιον όρος, έχει πάντοτε τον δικό του τρόπο να σε ηρεμεί. Έτσι και σήμερα ανηφόρισα στο βουνό του Πεντελικού μαρμάρου, (με το οποίο χτίστηκε ο Παρθενώνας). Στο δάσος με τα Σανατόρια και τους φθισικούς, του προηγούμενου αιώνα. Στο Δουκάτο της Σοφίας ντε Μαρμπουά-Λεμπρέν (1785 - 1854). Αλλά ο πραγματικός λόγος αποκαλύφθηκε σύντομα μέσα μου, μιας και όλα καθορίζονται και διέπονται από μια ανώτερη δύναμη, που στην ιστορία του ο άνθρωπος αποκαλεί Θεό».

 

Θεόδωρος Γκούμας.

 

 

 

Η περιήγηση τελικά, είχε ως σκοπό την ανίχνευση ενός ιστορικού προσώπου, της προεπαναστατικής αλλά και μετ επαναστατικής Ελλάδας. Μιας ανεπανάληπτης φιλελληνίδος που σαν ζωντανός θρύλος στοιχειώνει το βουνό, ακόμη. Της περίφημης Δούκισσας της Πλακεντίας.

 

Της κόρης Γάλλου διπλωμάτη και Αμερικανίδας, με παππού Κυβερνήτη της Πενσιλβανία. Που παντρεύτηκε υπασπιστή του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, ο οποίος λόγω της εισβολής των Γάλλων στην Ιταλία, απέκτησε τον τίτλο του Δούκα της Plaisance.

Στο βουνό της Πεντέλης, αλλά και πολύ πριν φτάσεις στους πρόποδες, όλα μαρτυρούν την ανεπανάληπτη και σπουδαία πολιτική και οικονομική παρουσία της. Στο Χαλάνδρι, στα Βριλήσσια και στα Μελίσσια.

 

Αλλού οι βρύσες που έφτιαξε, να υδροδοτούνται τα χωριά-τότε. Αλλού οι δρόμοι που διάνοιξε, να περνούν οι άμαξες. Αλλού οι γέφυρες που έχτισε, να μεταφέρονται τα φορτία μαρμάρου, από τα λατομεία προς την πρωτεύουσα Αθήνα.

Γιατί αυτή η γαλαζοαίματη Γαλλίδα, ήταν η πιο μεγάλη φίλη της Ελλάδας που πέρασε ποτέ. Από τον καιρό που διοργάνωνε εράνους και διέθετε χρήματα για τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας, έως τα χρόνια της ευεργεσίας προς τους ελεύθερους πια Έλληνες, για τους οποίους έδωσε το αστρονομικό-τότε ποσό των 44.000 γαλλικών φράγκων.

 

Έτσι πήραμε τον χρόνο μας να περιδιαβούμε στις μυθικές κατασκευές που άφησε κληρονομιά η Σοφία ντε Μπαρμπουά-Λεμπρέν. Αρχής γενομένης από το μοναδικό μαρμάρινο πεντάτοξο γεφύρι στα σύνορα Βριλησσίων - Μελισσίων. Μήκους: 27.50μ. Φάρδους: 3.30μ. και ανοίγματος τόξου: 5.50μ.

Την αρχαιότερη σωζόμενη γέφυρα της Αθήνας, πάνω από την οποία ανέκαθεν πέρναγε η αρχαία οδός: «Λιθαγωγίας». Η γέφυρα κατασκευάσθηκε το 1841-1842, από τον μηχανικό Αλέξανδρο Γεωργαντά. Την στατική μελέτη έκανε ο Δανός αρχιτέκτονας Ιωάννης Χριστιανός Χάνσεν, με χρηματοδότηση της Δουκίσσης.

 

Ακολούθησε στάση μας στην Ελευθερίου Βενιζέλου και στο «στοιχειωμένο σπίτι». Τον ημιτελή «πυργίσκο Τourelle» που ξεκίνησε να κτίζεται το 1846 ως ξενοδοχείο, ακολουθώντας το ύφος των μεσαιωνικών Pittoresque, για τους απασχολούμενους από την Δούκισσα της Πλακεντίας τεχνίτες και δεν τελείωσε ποτέ.

 Ενώ δεν παραλείψαμε να θαυμάσουμε το διπλανό γραφικό νεοκλασικό κτίριο. Το «Plaisance» που χρησιμοποιείτο ως ξενώνας για τους πολυπληθείς επισκέπτες της Δούκισσας, εκδρομείς στην Πεντέλη. Με κατοπινούς ενοίκους τον τέως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Ναύαρχο Κουντουριώτη, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και άλλους επίσημους.

 

Για να καταλήξουμε στην Παλαιά Πεντέλη και το σπίτι που έζησε η ίδια τα τελευταία χρόνια της ζωής της και όπου πέθανε. Στην «Maisonette», το πρώτο χρονολογικά κτίριο που φέρεται να κτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη στην Πεντέλη. Ένα όμορφο, απλό και μεγάλο σπίτι, εμπνευσμένο από τον τύπο της ιταλικής βίλας.

Ιδιοκτησία σήμερα μιας εύπορης αθηναϊκής οικογένειας που συντηρείται έξοχα και κατοικείται. Άλλωστε κατά καιρούς υπήρξαν ιδιοκτήτες του: η Ελένη Βλάχου, (δημοσιογράφος και εκδότρια της Καθημερινής) αλλά και το ζεύγος Γουλανδρή-Χορν.

 

Τέλος, λίγο πιο κάτω καταλήξαμε την «προσκυνηματική» περιήγηση, στο μεγαλειώδες Καστέλο της Ροδοδάφνης. Ή Πύργο της Δουκίσσης της Πλακεντίας. Το οποίο ονομάζεται έτσι λόγω της ομοιότητας του οικοδομήματος με τα δυτικά μεσαιωνικά κάστρα, των δουκάτων της Φεουδαρχίας στη Δύση και τις πολλές πικροδάφνες, που υπήρχαν στην περιοχή.

Το Μέγαρο παρέμεινε για δεκαετίες, μετά τον θάνατο της Σοφίας ντε Μαρμπουά-Λεμπρέν, και αυτό ημιτελές. Ενώ από το 1950 ως το 1967 αποτέλεσε τα θερινά Ανάκτορα του Διαδόχου. Βεβηλώθηκε πριν περιέλθει στο Στέμμα και όντας εξολοκλήρου-σχεδόν από πεντελικό μάρμαρο «διαπνέεται από σπάνιο αρχιτεκτονικό μεγαλείο» ενώ επισημαίνεται η ιδανική του «ισορροπία μεταξύ οριζόντιας και κατακόρυφης ρυθμικότητας».

 

Βέβαια η Δούκισσα της Πλακεντίας συνέδεσε το όνομά της και με έναν άλλο ζωντανό μύθο της εποχής, τον Ιωάννη Καποδίστρια. Που φέρεται να είχε ερωτική σχέση μαζί της και να αποτέλεσε την αιτία του ερχομού της στην Ελλάδα. Πράγματι, ο Πρώτος Κυβερνήτης της χώρας, δίνει εντολή στον Ιωάννη Μιαούλη και το καλύτερο πλοίο του νεοσύστατου κράτους «Άρης» και φέρνει την Σοφία ντα Μαρμουά-Λεμπρέν στο Ναύπλιο, το 1829

Μαζί ταξιδεύουν Στον Μιστρά, την Αίγινα και όλη την Πελοπόννησο. Μέχρι που αποκαλύπτεται η κρυφή σχέση που έχει συνάψει, με τον Ηλία Κατσάκο - Μαυρομιχάλη, το 1831 Όταν ξέσπασε η «στάση των Μαυρομιχαλαίων» στη Μάνη, η Δούκισσα τάσσεται στο πλευρό του νέου της εραστή και ο Κυβερνήτης την διώχνει στην Γαλλία.

 

Εκεί βρίσκεται όταν έγινε η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια. Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν τη Δούκισσα της Πλακεντίας μία από τους βασικούς υποκινητές της δολοφονίας, ενώ είναι γεγονός ο πολιτικός αγώνας που έδωσε η ίδια μετά, για να δικαιολογήσει την απεχθή ενέργεια των Μαυρομιχαλαίων, έναντι των ξένων κυβερνήσεων και της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης.

Λίγο πιο κάτω, στην Νικολάου Αθανασιάδου, βρίσκεται ο τάφος της. Σχεδόν απέναντι από το σπίτι που έμενε, στην Πεντέλη. Εδώ ετάφη, μαζί με την στάχτη της αγαπημένης της κόρης, που πέθανε νέα και επί δέκα χρόνια την κρατούσε ταριχευμένη. Και μαζί με δύο θηριώδη σκυλιά-φύλακες που θανατώθηκαν κατά την κηδεία της. Στην επιτύμβια πλάκα διαβάζουμε: «Sophie de Marbois. Douchesse de Plaisance Francaise nee a Philadelfie le 3 April 1785 decedee a Athenes le 14 Mai 1854»

 

Ο βίος της Δουκίσσης είναι πλούσιος και σκοτεινός. Τόσο η κοινωνική της υπόσταση, όσο και η θρησκευτικές της πεποιθήσεις χρήζουν μεγάλης συζήτησης και έρευνας. Ένα όμως είναι αδιαμφισβήτητο. Η αγάπη της για τους παλαιούς αγωνιστές του 1821, τις ορφανές κόρες των οποίων συντηρούσε. Και βοήθειά της στους φτωχούς κατοίκους της περιοχής των Αθηνών και της Πεντέλης, τους οποίους ευεργετούσε.

Ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας την ευγνωμονεί εγγράφως για την οικονομική βοήθεια στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Ο Βασιλεύς Όθων την υπολήπτεται για το φιλανθρωπικό της έργο. Οι Χαλανδραίοι την λατρεύουν, φτάνοντας να κυνηγήσουν οι ίδιοι τον φοβερό ληστή Μπίμπιση, που την απήγαγε ζητώντας της λύτρα και να την απελευθερώσουν.

 

Η περιήγηση στον χρόνο, έλαβε τέλος. Αφήνουμε πίσω μας, ότι μεγαλειωδώς απέμεινε από την σπουδαία φιλελληνίδα, Σοφία ντε Μαρμπουά-Λεμπρέν και παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής, γεμάτοι εντυπώσεις. Αυτοί οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν ποτέ. Η «Κυρά Ντουκέσσα» όπως την αποκαλούν οι γέροντες του βουνού, είμαι βέβαιος πως ζει.

Όπως είναι βέβαιοι και τόσοι άλλοι, που αναφέρουν ότι η Δούκισσα ντυμένη με λευκό χιτώνα και λευκά πέπλα περιπλανιέται τις νύχτες, ολομόναχη μέσα στα σκοτεινά δάση του Πεντελικού ουρλιάζοντας από τον πόνο για την χαμένη της κόρη. Ο σπαρακτικός της θρήνος αντηχεί στα άδεια αρχαία νταμάρια και σπέρνει τον φόβο και τον τρόμο στους κατοίκους την περνούν για κάποια Νεράιδα ή φάντασμα.