ΟΙ ΒΑΣΙΛΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

 

ΟΙ ΒΑΣΙΛΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

 

«Μια Κυριακάτικη βόλτα στην περιοχή των Ανακτόρων, των Αθηνών, είναι πάντα μια καλή ιδέα. Έτσι, σήμερα κάτω από τον βαρύ και μουντό αττικό ουρανό, έψαξα το νήμα της σύγχρονης Ελληνικής Πολιτείας. Όπως αυτό, αμέσως μετά την ανεξαρτησία της Ελλάδος, δομήθηκε και οικοδομήθηκε σε ετούτη την περιοχή, γνωστή ως Σύνταγμα. Αρχαίο τόπο του περίφημου Λυκείου, του Αριστοτέλη (Φιλοσοφική Σχολή που ίδρυσε ο Αριστοτέλης το 335 π.Χ. στην Αθήνα, μετά την επικράτηση των Μακεδόνων, στη νότια Ελλάδα)».

 

Θεόδωρος Γκούμας. 

 

 

 

Εδώ δηλαδή, σε αυτό το αρχαίο προάστιο (έξω από τα τείχη των Αθηνών), όπου από το 1847 με αρχιτέκτονα τον Φρειδερίκο φον Γκέρτνερ, έως το 1868 και τον Ερνέστο Τσίλλερ, οικοδομούνταν τα ανάκτορα, που έγιναν η έδρα του στέμματος, τις περιόδους της βασιλείας, στον αστικό ιστό της πρωτεύουσας. Και όπου βέβαια, αμέσως προσέλκυσαν εδώ, τις ξένες διπλωματικές αντιπροσωπείες, με πρώτη και καλύτερη αυτή της Τουρκίας και όλη την αστική τάξη της Ελλάδος.

 

Αλλά ας πάρουμε από την αρχή την βόλτα μας, ξεκινώντας από τα ερείπια του Λυκείου (βρίσκονται πάνω στην οδό Ρηγίλλης και πίσω από την ΛΑΕΔ). Κατευθύθηκα προς την οδό Ηρώδου Αττικού, μέσω της ομώνυμης οδού Λυκείου. Εδώ να πούμε πως η Ασπασία Ρηγίλλα ήταν Ρωμαία σύζυγος του Αθηναίου πολιτικού και φιλοσόφου Ηρώδη Αττικού. Η οποία πέθανε το 160 μ.Χ. Η Ρήγιλλα και ο Ηρώδης έχουν επίσης ονόματα στους δρόμους της Ρώμης. Βρίσκονται στο προάστιο Quarto Miglio Φτάνοντας στην Ηρώδου Αττικού στρίβουμε αριστερά και φτάνουμε στο νεώτερο ανάκτορο, το λεγόμενο Ανάκτορο του Διαδόχου. Σήμερα είναι γνωστό ως Προεδρικό Μέγαρο. Αλλά οικοδομήθηκε τον 19ο αιώνα, για τον διάδοχο Κωνσταντίνο (γιο του Βασιλιά Γεωργίου Α΄). Προσθήκες έγιναν το 1909 και το 1962 για να χωρέσουν οι καλεσμένοι στον γάμο του βασιλιά Κωνσταντίνου, με την Άννα Μαρία. Έξω από το μέγαρο στέκεται Προεδρική Φρουρά και νότια υπάρχει μεγάλος κήπος 25 στρεμμάτων που δεν επιτρέπεται η είσοδος για το κοινό.

 

Πιο πριν όμως επί της Ηρώδου Αττικού, χωρίς να είναι ανάκτορο αλλά μια εντυπωσιακή νεοκλασική κατοικία, δεσπόζει η οικία που έχτισε το 1909 ο Χιώτης εφοπλιστής Αλέξανδρος Μιχαληνός. Γνωστή ως Μέγαρο Μαξίμου, λόγω του τραπεζίτη Δημητρίου Μάξιμου, δεύτερου άνδρα της χήρας του Μιχαληνού. Ο Μάξιμος διετέλεσε και πρωθυπουργός και ήταν αυτός που μεταβίβασε στο Ελληνικό Δημόσιο το κτίριο, το 1950 στο μισό του τιμήματος και με όλα τα έπιπλα και τα έργα τέχνης που περιείχε. Αρχιτέκτονας είναι ο Αναστάσιος Χέλμης και πρωθυπουργική κατοικία και γραφείο, έγινε μόλις το 1982 με πρώτο Πρωθυπουργό που εγκαταστάθηκε εδώ, τον Ανδρέα Παπανδρέου. Έκτοτε είναι γνωστό για τους δημοσιογράφους που ξεροσταλιάζουν απέξω και για τα τρολ που λέγεται ότι εργάζονται νυχθημερόν, στα υπόγεια, προπαγανδίζοντας τις εκάστοτε κυβερνητικές θέσεις.

 

Ακριβώς απέναντι και καθόλο το μήκος της Ηρώδου Αττικού υπάρχουν οι Βασιλικοί Κήποι. Που παρεμβάλλονται μεταξύ του Ανακτόρου του Διαδόχου και των Παλαιών Ανακτόρων. Έδρα της Βουλής των Ελλήνων, από το 1929 (Για τα οποία Παλαιά Ανάκτορα και τα μυστικά τους, θα κάνουμε ένα άλλο αφιέρωμα). Για να εισέλθει κανείς στους Βασιλικούς Κήπους υπάρχουν τρεις είσοδοι από αυτή τη μεριά, οι οποίες κλείνουν όταν λόγοι ασφάλειας το επιτάσσουν. Αξίζει να αναφερθεί πως φρουρείται ο Κήπος και από μέσα, στο κομμάτι που βλέπει το Μέγαρο Μαξίμου και το Προεδρικό Μέγαρο. Σήμερα βέβαια λέγεται Εθνικός Κήπος, αλλά δεν παύει να είναι προσωπικό έργο της πρώτης Βασίλισσας, της Βασίλισσας Αμαλίας (1818 – 1875). Σχεδιάστηκαν το 1839 με χαρακτηριστικό να κρατούν δροσιά και ίσκιο όλο τον χρόνο, ειδικά το καλοκαίρι, κάτω από τον καυτό ήλιο. Σε αντίθεση με τους Κήπους, των βορείων Ευρωπαϊκών χωρών.

 

Οι Βασιλικοί Κήποι εκτείνονται σε 285 στρέμματα. Με 15.000 καλλωπιστικά φυτά, που μεταφέρθηκαν από τη Γένοβα, και αυτοφυή είδη, που μεταφέρθηκαν από το Σούνιο και την Εύβοια. Με πλοία και τρένα και τον κόπο στρατιωτών και εργατών, κηποτεχνών και βοτανολόγων της εποχής. Που υπηρέτησαν το όραμα της Βασίλισσας Αμαλίας για ένα αξιόλογο έργο αρχιτεκτονικής τοπίου, με ιδιαίτερο βοτανολογικό ενδιαφέρον. Στο οποίο εμπεριέχονται όλα τα σπαράγματα, οι κίονες, οι σπόνδυλοι, οι επιγραφές που βρέθηκαν κατά τις χωματουργικές εργασίες. Αλλά και μνημεία νεώτερα, που μαζί με πέργολες, παγκάκια, λιμνούλες και κρήνες, συνθέτουν ένα μοναδικό αισθητικό σύνολο. Ο Κήπος ποτίζεται από υπόγειο παλαιό υδραγωγείο και ως εφαπτόμενος των Παλαιών Ανακτόρων (Βουλής των Ελλήνων), περιλαμβάνει και πόρτες οι οποίες όμως είναι ερμητικά κλειστές. Είναι τόπος περισυλλογής αλλά και τόπος ύποπτων συναλλαγών. Ελκύει οικογένειες και παιδιά αλλά και μοναχικούς επισκέπτες. Αποτελεί τόπο εκδρομής αλλά και παράνομων ραντεβού. 

 

Προσφέροντας μια ιδιωτικότητα από την πολύβουη πόλη, η οποία δεν είναι πάντοτε ασφαλής.

Τελειώνοντας αυτή την χειμωνιάτικη βόλτα, κατηφόρισα στο φυσικό τέλος των Κήπων, που είναι ο χώρος του Ζαππείου Μεγάρου, για να θαυμάσω την οπισθοφυλακή της υπαίθριας γλυπτικής, της περιοχής των Ανακτόρων. Εδώ τελειώνει ο κόσμος του νεοκλασικισμού, όπως εκφράζεται μέσα από την μνημειακή αρχιτεκτονική της σύγχρονης Ελλάδας και ξεκινά ο κόσμος της αναστήλωσης των μνημείων της Αθήνας, όπως εξυψώνεται πιο κάτω, με το Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο. Όπως και να έχει, πρόκειται για την γειτνίαση της πολιτειακής μας ιστορίας, με αυτή των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων και γενικά, την σύγχρονη αθλητική ιστορία μας. Ο Εθνικός Κήπος μακραίνει πίσω μας και η αίσθηση που μένει είναι τα λόγια του Χένρυ Μίλλερ: «Το πάρκο παραμένει στην μνήμη μου όσο κανένα άλλο πάρκο που έχω επισκεφτεί στη ζωή μου. Η πεμπτουσία ενός πάρκου είναι όπως, όταν κάποιος κοιτά ένα πίνακα ή ονειρεύεται, να βρίσκεται σε έναν τόπο, που όμως δεν μπορεί ποτέ να πάει». 

 

Και ναι, εδώ βρίσκεται ένας χώρος νοητός όπου πλέον χρονικά δεν ξαναγυρνά, μιας και ανήκει οριστικά στο παρελθόν. Αλλά μπορούμε με τα μάτια της ψυχής να τον δούμε και να προσπαθήσουμε να τον αφουγκραστούμε. Γιατί σιγοψιθυρίζει ακόμη, μέσα από τις φυλλωσιές ως ανθρώπινη βουή, κατά την γέννηση του κράτους μας. Πάνω στις σπουδαίες οδούς, ως θόρυβος από άμαξες και οπλές των αλόγων. Στον αέρα ως πολεμικές ιαχές και παραγγέλματα, σε αγήματα που χαθήκαν. Έξω και μέσα από τους βασιλικούς κήπους και μπρος και πίσω από τα Παλαιά και τα Νέα Ανάκτορα.