ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΟΣΜΗΜΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΔΑΦΝΙΟΥ

 

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΟΣΜΗΜΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΔΑΦΝΙΟΥ

 

 

«Στην προστατευόμενη από την UNESCO οχυρωμένη, Μονή του Δαφνίου, γνωστή για τα υπέροχα ψηφιδωτά της λεγόμενης Μακεδονικής εποχής, με έφεραν σήμερα αυστηρά, υπηρεσιακοί λόγοι. Εκπληρώνοντας παράλληλα και το θρησκευτικό καθήκον, της Μεγάλης Πέμπτης, να προσκυνήσω και ας μην υφίσταται λειτουργικά Ναός. Σε ένα από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία, στην Ελλάδα. Στην Παναγία του Δαφνίου, 11 χιλιόμετρα από την Αθήνα και πάνω στην Ιερά οδό που συνέδεε την Αθήνα με την Ελευσίνα. Ένα Μοναστήρι του 11ου αιώνα, που χτίστηκε στα ερείπια του Ναού του Δαφναίου Απόλλωνα, στις παρυφές του Ποικίλου όρους».

 

Θεόδωρος Γκούμας.

 

 

 

Εδώ, που η ζωντανή ιστορία, κάτω από τις πυκνοΐσκιωτες δάφνες, θροΐζει ακόμη. Εξιστορώντας ιστορίες με αρχαίους Μύστες που κατευθύνονταν προς την Ελευσίνα. Βασιλοπούλες που ναυάγησαν, στη θάλασσα του Σκαραμαγκά και έθαψαν βαρέλια, με φλουριά. Αλλά και μάχες με τους Αγαρηνούς και τους Τούρκους, που τελικά πολιόρκησαν και μπαίνοντας από κρυφά περάσματα και μυστικά πηγάδια, πάτησαν το Κάστρο του Μοναστηριού.

 

Από καιρό ήθελα να επισκεφτώ αυτόν τον άχρονο χώρο, όπου η ιερότητα και η πνευματικότητα, καταπραΰνουν τον πόνο για τον πρόσφατο και σκληρό θάνατο του πατέρα μου. Να συλλογιστώ κι εγώ, εκεί που στον ίδιο άρεσε να βρίσκεται: Σε τόπους σοφά διαλεγμένους και ιερούς, για όλους τους πολιτισμούς, Ελλήνων και κατακτητών. Όπως η Μονή Δαφνίου, με τον Ναό της Κοίμησης της Παναγίας.

 

Και να μπροστά μας σήμερα, σε μια οργιάζουσα φύση, να στέκουν ορθά τα μνημεία, των αρχαίων Ελλήνων, των Βυζαντινών αλλά και των Φράγκων. Αφού η Μονή, αποτέλεσε από το 1207 έως το 1548 Φράγκικο Μοναστήρι και τόπος ταφής των Φράγκων ηγεμόνων, της Αθήνας.

Που η σαρκοφάγοι τους βρέθηκαν, σε κρύπτη κάτω από τον Νάρθηκα του Καθολικού. Με ανάγλυφα τα σύμβολά τους, τον κρίνο και το φίδι. Γνωστά από το οικόσημο των Ντε Λα Ρος, με καταγωγή από την Βουργουνδία. Ο ανθός της ιπποσύνης των χρόνων του μεσαίωνα, στην Αθήνα, εδώ στο Τάγμα των Κιστερσιανών Μοναχών, που κατείχε την Βυζαντινή Μονή.

 

Και τύχη αγαθή, όπως συχνά λέω, μου έδωσε το δώρο της γνώσης και την χαρά της εικόνας. Να δω και να μάθω δια ζώσης, ποιοι ήταν και που οι Ιωνικοί κίονες, που αφαίρεσε βίαια το 1805 ο Λόρδος Έλγιν και υπάρχουν σήμερα ως εκθέματα, στο Βρετανικό Μουσείο. Τρεις από τους τέσσερις κίονες που ανήκαν στο ιερό του «Δαφναίου Απόλλωνος», τον πανάρχαιο πρόγονο της χριστιανικής μονής του Δαφνίου.

 

Αλλά και πως άλωσαν οι Τούρκοι του Ομέρ Βρυώνη, το 1821 το οχυρωμένο Μοναστήρι και κατέσφαξαν τους μοναχούς. Για να ξανάρθουν το 1826, να δώσουν φονικότατες μάχες εναντίον των εξεγερμένων Ελλήνων και να καταστρέψουν την Μονή. Ώσπου να πέσει επιτέλους σε χέρια χριστιανικά και να γίνει ορμητήριο του Οπλαρχηγού Γιάννη Γκούρα.

 

Καθώς επίσης, πως μετατράπηκε τα μετ επαναστατικά χρόνια σε στάβλους των Βαβαρών. Για να γίνει Ψυχιατρείο το 1883 και ποιμνιοστάσιο πέντε χρόνια μετά. Όπου και η απόλυτη υποβάθμιση αυτού του σπουδαίου μνημείου.

Σπουδαίου όχι μόνο λόγω της ιστορικής του πορείας, αλλά και λόγω της αρχιτεκτονικής αξίας του Καθολικού, και της καλλιτεχνικής σπουδαιότητας των ψηφιδωτών.

 

Ενός μεγάλου οκταγωνικού τύπου – όπως λέγεται Ναού, με άπλα στο εσωτερικό του, παρά τα τεράστια βάρη του μεγάλου τρούλου. Και ψηφιδωτά από χρυσό, ασήμι και γυαλί, που συνθέτουν εκπληκτικές εικόνες προσώπων και παραστάσεων. Με αρχοντικές μορφές, επιβλητικά μοτίβα, άριστες αναλογίες σαν αρχαία ελληνικά δημιουργήματα.

 

Ο Παντοκράτορας στον τρούλο, η μεγαλύτερη σε μέγεθος και κλίμακα παράσταση της Μονής Δαφνίου, επιβάλλεται στον χώρο, με την ιδιαίτερη αυστηρότητα αλλά και γλυκύτητα της έκφρασης.

Και όλα τα άλλα θρησκευτικά πρόσωπα, νιώθεις να σε παρακολουθούν από πάνω, ευρισκόμενα σε άλλες ουράνιες σφαίρες και να μετρούν το ασήμαντο μέγεθός σου, στο φθαρτό σαρκίο. Που μόνο σαν ίσκιος μπορεί να λογιστεί, πάνω στα αρχαία μάρμαρα του Ναού.

 

Ενός χώρου Ιερού, που υπενθυμίζει την αβυσσαλέα απόσταση του Θείου από το ανθρώπινο. Αλλά που ετούτες τις μέρες, της Μεγάλης Εβδομάδας «γεφύρωσε για πάντα», ο Χριστός μας. Χαρίζοντας μας την Θέωση. Την Ανάσταση. Και την Αθανασία.