ΤΟ ΤΑΦΙΚΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ ΣΤΗ ΒΑΡΥΜΠΟΜΠΗ

ΤΟ ΤΑΦΙΚΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ ΣΤΗ ΒΑΡΥΜΠΟΜΠΗ

 

«Στην Βαρυμπόμπη και συγκεκριμένα στην περιοχή Παλαιόκαστρο, ένδεκα στάδια από τα τείχη της Αρχαίας Δεκέλειας, περιηγήθηκα σήμερα. Εκεί που υπάρχει σωζόμενος ο Τάφος του τραγικού ποιητή: Σοφοκλή. Στις παρυφές της Πάρνηθας, σε έναν τόπο ιερό, κατάφυτο από πεύκα (πολλά από τα οποία είναι καμένα – λόγω της πρόσφατης πυρκαγιάς) και γεμάτο από τρεχούμενα νερά (Η περιοχή ονομάζεται και Μεγάλη Βρύση, ενώ δίπλα βρίσκεται εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής)».

Θεόδωρος Γκούμας.

 

 

Ήταν χειμώνας του 406/5 π.Χ., «επί Καλλίου άρχοντος», όταν η Αθήνα περνούσε τις πιο δύσκολες ώρες, της ιστορίας της. Καταπονημένη από τον μακροχρόνιο Πελοποννησιακό Πόλεμο. Οι Σπαρτιάτες πολιορκούσαν την πόλη από τη θάλασσα αλλά και τη στεριά, έχοντας καταλάβει το φρούριο της Δεκέλειας και αποκλείοντας την τροφοδοσία από την ύπαιθρο. Το τέλος του πολέμου και η βαριά, ταπεινωτική ήττα της Αθήνας ήταν κοντά και μέσα σ' αυτή την ιστορική δίνη, πεθαίνει 91 ετών, το σύμβολο του μεγαλείου της κλασικής Αθήνας: ο Σοφοκλής.

Η Αθήνα τελούσε υπό πολιορκία και ο οικογενειακός τάφος του μεγάλου τραγικού, στην Δεκέλεια, βρισκόταν στον χώρο που είχαν στρατοπεδεύσει οι Λακεδαιμόνιοι. Η οικογένεια του Σοφοκλή όμως, χάρη στον Σπαρτιάτη στρατηγό Λύσανδρο που έδωσε κατ' εξαίρεση την άδεια της ταφής, από σεβασμό στο έργο του ποιητή, κατάφεραν να αποθέσουν την σορό του Σοφοκλή, στον οικογενειακό τάφο. Άνωθεν έστησαν μια χάλκινη σειρήνα ή χελιδόνα κι ένα επίγραμμα: «κρύπτω τῷδε τάφῳ Σοφοκλῆ πρωτεῖα λαβόντα

τῇ τραγικῇ τέχνῃ, σχῆμα τὸ σεμνότατον».

Από τους κλασσικούς χρόνους ο τάφος έγιναν τάφοι και στην περιοχή σχηματίστηκε τύμβος με διάμετρο 40 μέτρα και αρχικό ύψος 13 μέτρα, που περικλείει τον ταφικό περίβολο κτισμένο με μεγάλους ορθογωνισμένους ογκόλιθους σωζόμενο σε ύψος επτά δόμων. Πιθανότατα οι τάφοι ήταν τέσσερις – όσες και οι σαρκοφάγοι που βρέθηκαν ακέραιες το 1888 Σήμερα μέσα στην ανασκαφή κείτονται οι δύο, με ανοικτά τα δίρριχτα καλύμματα.

Ο «Τύμβος του Σοφοκλή» στη Βαρυμπόμπη αποτελεί ένα πολύ καλά σωζόμενο δείγμα οικογενειακού ταφικού μνημείου της κλασικής εποχής και κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο. Η ανάδειξή του, με τη διαμόρφωση του χώρου και την κατασκευή στεγάστρου, πραγματοποιήθηκε το 2010-2012 με από την Περιφέρεια Αττικής.

Έτσι ο Τάφος του Σοφοκλή, στον οποίο βρίσκεται η μία από τις δύο σωζόμενες σαρκοφάγους, όπου πιστεύεται (από τα κτερίσματα αλλά και την μελέτη του κρανίου) πως είναι του Σοφοκλή, είναι επισκέψιμος. Κατόπιν συνεννόησης με την την Αρχαιολογική Συλλογή Αχαρνών. Χάρη στον Δανό δασολόγο, ο L. Münter, (διευθυντή του βασιλικού κτήματος του Τατοΐου επί Γεωργίου Α') ο οποίος ανάσκαψε την περιοχή της Δεκέλειας, φέρνοντας στο φως τον τάφο του Σοφοκλή. Ήταν ένας μοναχικός θαυμαστής της Αρχαιότητας, που εργαζόταν να αποκαλύψει τα χαμένα μνημεία. Και ήταν επίσης Χειμώνας, όπως τότε που πέθανε ο Σοφοκλής αλλά όπως και τώρα.