Ο ΣΤΟΙΧΕΙΩΜΕΝΟΣ ΤΟΠΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΩΝ «ΕΞΙ» ΣΤΟ ΓΟΥΔΗ

Ο ΣΤΟΙΧΕΙΩΜΕΝΟΣ ΤΟΠΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΩΝ «ΕΞΙ» ΣΤΟ ΓΟΥΔΗ

 

«Σήμερα,  ενθυμούμενος τα 200 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή, αποφάσισα να περιδιαβώ έναν στοιχειωμένο τόπο. Ένα μέρος εκεί κοντά, στο οποίο γράφτηκε πριν από 100 χρόνια, το οριστικό τέλος της Μεγάλης Ιδέας. Το τόπο που εκτελέστηκαν από στρατιωτικό απόσπασμα, οι έξι καταδικασθέντες σε θάνατο, από το έκτακτο στρατοδικείο, με την κατηγορία της Εσχάτης Προδοσίας».

Θεόδωρος Γκούμας.

 

Τα βήματα, σε αυτή την περιοχή του Χολαργού Αττικής, είναι πάρα πολύ βαριά. Η ιστορία εδώ έχει κατακαθίσει σαν μολύβι, ασήκωτη για τους διαβάτες, τους περιπατητές και τους ερευνητές. Το καταλαβαίνεις αμέσως μόλις περνάς το πορτάκι προς το Άλσος της Αναστάσεως. Από την ερεβώδη σκιά που ρίχνουν τα ψηλά κυπαρίσσια. Από τη νεκρική σιγή που βασιλεύει παντού, παρότι μια ανάσα από λεωφόρους και περικυκλωμένη η όλη περιοχή, από τον αστικό ιστό.

Λένε πως αν βρεθείς νύχτα εδώ και αφουγκραστείς καλά μπορεί να ακούσεις ακόμη και το στρατιωτικό παράγγελμα του αξιωματικού προς το στρατιωτικό απόσπασμα των 36 στρατιωτών. Έξι για τον κάθε καταδικασθέντα σε θάνατο. Εκ των οποίων μόνο ένας φέρει στη θαλάμη του όπλου του, πραγματική σφαίρα. Οι υπόλοιποι πέντε θα τουφεκίσουν με άσφαιρα, ώστε να μη μάθει ποτέ κανείς ποιος από το απόσπασμα είναι ο εκτελεστής.

Ήταν 15 Νοεμβρίου 1922 και 11:30 πμ όταν ακούστηκαν οι πυροβολισμοί που εν ονόματι των Βενιζελικών (με πρωθυπουργό τον αρχηγό του κινήματος Νικόλαο Πλαστήρα), έστειλαν στο άλλο κόσμο τρεις πρώην πρωθυπουργούς, δύο υπουργούς και έναν αρχιστράτηγο. Είχαν περάσει μόλις τρεις μήνες από την Μικρασιατική Καταστροφή, όπου 1.500.000 Έλληνες ξεριζώθηκαν από τις εστίες τους, στην Ιωνία. Ο λαός ήθελε αίμα και οι κινηματίες υπέκυψαν.

Σήμερα, έναν αιώνα μετά είναι πεποίθηση των ιστορικών ότι άδικα εκτελέστηκαν οι: 1. Δημήτριος Γούναρης (59 ετών, πρώην Πρωθυπουργός). 2. Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης (68 ετών, πρώην Πρωθυπουργός). 3. Νικόλαος Στράτος (50 ετών, πρώην Πρωθυπουργός ). 4. Νικόλαος Θεοτόκης (44 ετών, Υπουργός Στρατιωτικών στην κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη). 5. Γεώργιος Μπαλτατζής (56 ετών, Υπουργός Εξωτερικών στις κυβερνήσεις Γούναρη και Πρωτοπαπαδάκη). 6. Γεώργιος Χατζανέστης, αντιστράτηγος (59 ετών, Αρχιστράτηγος Μικράς Ασίας και Θράκης).

Aθώοι, για την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας, κηρύχτηκαν οι έξι το 2010 με την απόφαση 1675/2010 του Ζ' Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου και κατόπιν προσφυγής του Μιχαήλ Πρωτοπαπαδάκη (εγγονού του Π. Πρωτοπαπαδάκη). Θύματα του «Εθνικού Διχασμού» και της συντριπτικής καταστροφής του ελληνισμού, που επέφερε. Σε μια δίνη της ιστορίας, από την οποία δεν φαίνεται πως διδαχθήκαμε και πολλά.

Η ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΤΩΝ ΧΩΜΑΤΙΑΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

 

Η ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΩΝ ΧΩΜΑΤΙΑΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

 

«Στον Άγιο Γεώργιο Χωματιανού, βρέθηκα σήμερα ως ταπεινός προσκυνητής αλλά και ως ερευνητής μιας παμπάλαιας ιστορίας, της Αθήνας. Μέσα στο ανυπέρβλητο αστικό τοπίο, σε μια σκοτεινή γωνιά της ιστορίας, για να βρω τα τελευταία ίχνη προδοσίας, απληστίας και συντριβής. Να καταγράψω τον βίο και την πολιτεία, της άλλοτε σπουδαίας οικογένειας των Χωματιανών – Λογοθέτη. Με τους οποίους, το μικρό εκκλησάκι στη συμβολή της Λεωφόρου Κηφισίας με την οδό Παραδείσου, συνδέεται άμεσα. Αφού, μαζί με τον υποβλητικό του περιβάλλοντα χώρο, αποτελεί το ιδιωτικό κοιμητήριο της αμφιλεγόμενης αυτής οικογένειας».

Θεόδωρος Γκούμας.

 

 ΝΙΚΟΛΟΣ ΧΩΜΑΤΙΑΝΟΣ – ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ / Ο ΠΡΩΤΟΣ

 

Η οικογένεια Χωματιανού – Λογοθέτη, έχει τις ρίζες της στο Βυζάντιο. Στην Αθήνα εμφανίζεται τον 17ου αιώνα, με τον ιερέα Ιωάννη, ο οποίος φέρει το οφίκιο του λογοθέτη. Έτσι πρωτοαναφέρεται ως οικογένεια Χωματιανού – Λογοθέτη. Τον 18ο αιώνα η οικογένεια ριζώνει στην Αθήνα, αποκτά σημαντική περιουσία και αρχίζει να πρωταγωνιστεί στα κοινά. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ως τσιφλίκι της, όλη η περιοχή του Αγίου Θωμά και του Παράδεισου Αμαρουσίου. Ο Νικολός Χωματιανός - Λογοθέτης, ανοίγει την αυλαία αυτής της παρουσίας, αναλαμβάνοντας το αξίωμα του πρόξενου της Αγγλίας.

Πρόκειται για αξίωμα που εξασφαλίζει ασυλία απέναντι στους Τούρκους και μεγάλες δυνατότητες πλουτισμού.

Ο Νικολός εκμεταλλεύεται αυτές τις δυνατότητες στο έπακρο και η φήμη που αποκτά ανάμεσα στους Αθηναίους, δεν είναι καθόλου κολακευτική. Το 1747-1748 πετυχαίνει να διοριστεί υποπρόξενος άλλης μιας χώρας, της Δημοκρατίας της Βενετίας, αλλά σύμφωνα με τον Αγαθάγγελο, ηγούμενο τότε της μονής των Καπουτσίνων στην Αθήνα, οι ναυτικοί που συναλλάσσονται μαζί του ταλαιπωρούνται λόγω της συνεργασίας του με τους Τούρκους…

 

ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΧΩΜΑΤΙΑΝΟΣ – ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ / Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ

 

Ο πρόξενος των δύο κρατών πεθαίνει το 1756 Διάδοχος είναι ο γιος του Σπυρίδων. Με τον Σπυρίδωνα Χωματιανό Λογοθέτη (1735-1815), η οικογένεια αποκτά τεράστια πολιτική και οικονομική δύναμη στην Αθήνα. Ο Σπυρίδων κινείται άμεσα για να διασφαλίσει τα οικογενειακά αξιώματα και ταξιδεύει στην Κωνσταντινούπολη ζητώντας από τον Άγγλο πρεσβευτή, να τον ορίσει πρόξενο στην Αθήνα. Οι Αθηναίοι σπεύδουν να προειδοποιήσουν με μια προφητική επιστολή τον πρέσβη, ότι ο Σπυρίδων θα είναι χειρότερος από τον πατέρα του...

Αυτός ταυτόχρονα προσπαθεί να πάρει και τη θέση του υποπρόξενου της Βενετίας. Το 1773 εκλέγεται για πρώτη φορά δημογέροντας της πόλης. Οι χριστιανοί Αθηναίοι εξέλεγαν κάθε χρόνο δημογέροντες, οι οποίοι συνέλεγαν τους φόρους και ρύθμιζαν τις υποθέσεις της κοινότητάς τους. Η επιλογή γινόταν αποκλειστικά από το τοπικό αρχοντολόγιο, τα μέλη δηλαδή των δώδεκα οικογενειών των προεστών της πόλης. Φαίνεται ότι οι Χωματιανοί εντάχθηκαν εκείνη την περίοδο σε αυτό τον προνομιούχο κύκλο.

 

ΑΔΙΣΤΑΚΤΟΣ ΦΙΛΟΤΟΥΡΚΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΑΡΓΥΡΟΣ

 

Το 1774, εγκαθίσταται στην Αθήνα ως βοεβόδας (διοικητής) ο Χατζή Αλή Χασεκής. Πρόκειται για την «τυραννία του Χασεκή», την πιο σκληρή περίοδο καταπίεσης των Αθηναίων. Άγρια φορολογία, καταναγκαστική εργασία, αρπαγή περιουσιών, ήταν τα μέσα με τα οποία ο αδίστακτος βοεβόδας πλούτισε σε βάρος των Ελλήνων. Ο Χασεκής όμως, δεν θίγει καθόλου ορισμένους από τους χριστιανούς άρχοντες. Όπως ο Σπυρίδων και ο συγγενής του Συμεών, οι οποίοι επωφελούνται από τις εξευτελιστικές τιμές πώλησης ακινήτων που είχε επιβάλει ο τύραννος και αυξάνουν τις περιουσίες τους.

Το 1785 ο Λογοθέτης καθαιρείται από δημογέροντας, μετά από διαμαρτυρίες των Αθηναίων, και καταφεύγει στην Κέα, λόγω της οργής τους. Αργότερα επιστρέφει και εξασκεί χρέη προξένου της Αγγλίας, έχοντας αποκτήσει και την αγγλική υπηκοότητα. Η καριέρα του φτάνει στο αποκορύφωμά της το 1802, όταν έρχεται στην Αθήνα ο λόρδος Έλγιν, (πρεσβευτής της Αγγλίας στην Κωνσταντινούπολη), για να επιστατήσει στην αρπαγή των γλυπτών του Παρθενώνα, που είχε αρχίσει δύο χρόνια πριν. Η οικογένεια του λόρδου εγκαθίσταται στο μεγάλο σπίτι των Λογοθέτη στην Αθήνα, απέναντι από τη Βιβλιοθήκη του Αδριανού.

 

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΩΜΑΤΙΑΝΟΣ – ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ / Ο ΤΡΙΤΟΣ

 

Ο Σπυρίδων κάνει το παν για να συνδράμει τον προϊστάμενό του στη λεηλασία των αθηναϊκών αρχαιοτήτων: «Οι κάτοικοι συναγωνίζονται ποιός να πρωτοϊκανοποιήσει τις επιθυμίες σας, ιδίως ο βοεβόδας, ο μητροπολίτης και ο υποπρόξενος Λογοθέτης, οι τρεις δηλαδή που εξουσιάζουν τον τόπο…», γράφει τον Σεπτέμβριο του 1801 στον πρεσβευτή, ο βοηθός του Philip Hunt. Σε ανταμοιβή για τη συνεργασία του, ο Έλγιν διορίζει το γιό του Λογοθέτη Νικόλαο ως υποπρόξενο της Αγγλίας στην Αθήνα - τον τρίτο κατά σειρά από την οικογένεια, που αποκτά το αξίωμα αυτό. Πεθαίνοντας το 1815, ο Σπυρίδων αφήνει δύο γιούς, τον πρωτότοκο Νικόλαο (1780-1827) και τον Αλέξανδρο (1793-1822), οι οποίοι συνεχίζουν την πολιτική του πατέρα και του παππού τους.

Ο Νικόλαος υπηρετεί ως το 1815 στη θέση του προξένου και παράλληλα εργάζεται συστηματικά για την αύξηση της μεγάλης κτηματικής περιουσίας της οικογένειας ενώ αγοράζει σπίτια στην Αθήνα. Ο λόρδος Βύρων, που τον συνάντησε το 1809, τον περιγράφει ως «φιλάργυρο και σκληρόψυχο άνθρωπο, που λυπόταν μόνο όταν κινδύνευε να χάσει κανέναν παρά…». Από το 1815 ως το 1821 εκλέγεται αδιαλείπτως σχεδόν δημογέροντας της Αθήνας. Ο μικρός αδερφός του Αλέξανδρος, από την άλλη πλευρά, είχε κλίση προς τα γράμματα και τις διασκεδάσεις.

 

ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΥΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΕΣ / ΣΤΗΝ ΑΓΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΑΓΓΛΩΝ

 

Η έκρηξη της Επανάστασης του 1821 ανατρέπει για πάντα τη ζωή των δύο αδελφών, που αντί να ενωθούν με τους εξεγερμένους Αθηναίους, σπεύδουν να εγκαταλείψουν την πόλη και να καταφύγουν για προστασία στα αγγλοκρατούμενα Κύθηρα, έχοντας μαζί τους τα αρχεία της οικογένειας (τίτλους ιδιοκτησίας, πράξεις διορισμού κ.ά.). Ο Αλέξανδρος Χωματιανός πεθαίνει στα Κύθηρα το 1822, και ενταφιάζεται στον Ναό της Μυρτιδιώτισσας.

Μέσα στη θύελλα της Επανάστασης χάνεται μεγάλο μέρος της περιουσίας τους.

Πολλά ελαιόδεντρα καίγονται, ενώ καταστρέφεται η μεγάλη πατρική κατοικία απέναντι από τη Βιβλιοθήκη του Αδριανού, η οποία ήταν γεμάτη από αρχαιότητες (σήμερα σώζεται η πύλη της και το παρεκκλήσιο του Αγίου Ελισαίου). Το 1826-1827 ο Νικόλαος μετακινείται με τη σύζυγό του και τα οκτώ παιδιά τους στην Κούλουρη (Σαλαμίνα). Τον Ιούνιο του 1827 πεθαίνει και η χήρα σύζυγός του Μαρία, προσπαθεί να συντηρήσει την πολυμελή οικογένειά της, εκποιώντας ακίνητα από τη μεγάλη τους περιουσία.

 

Ο ΠΑΝΔΑΜΑΤΩΡ ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΝΤΡΙΒΕΙ ΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΩΜΑΤΙΑΝΩΝ

 

Όπως προκύπτει από συμβόλαια του 1832, οι επιζώντες Χωματιανοί είχαν επιστρέψει στην Αθήνα, χωρίς πλέον το κύρος των προξενικών αξιωμάτων και της αρχοντικής θέσης τα οποία είχαν απολαύσει για ένα σχεδόν αιώνα, υπό την τουρκική κυριαρχία, και χωρίς ασφαλώς τις δάφνες και την αίγλη των αγωνιστών της Επανάστασης. Στην Αθήνα του Όθωνα, η οικογένεια ζει μάλλον στην αφάνεια. Ο Παναγιώτης Χωματιανός, γιός του Νικολάου, φροντίζει για τη μεταφορά των οστών του πατέρα του στο οικογενειακό κοιμητήριο, που διατηρείται μέχρι σήμερα.

Ο Άγιος Γεώργιος με το μικρό άλσος των κυπαρισσιών που τον περιβάλλει, αποτελεί το τελευταίο λείψανο αυτής της περιουσίας, και μία νησίδα ιστορίας στο πολύβουο σύγχρονο τοπίο της λεωφόρου Κηφισίας. Κηρυγμένο αρχαιολογικό μνημείο, μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο του, βρίσκεται από το 1996 σε κίνδυνο να οικοδομηθεί, λόγω της τεράστιας σημερινής αξίας του ακινήτου. Πίσω πάντως από το ιερό του μικρού ναού εξακολουθούν να στέκουν ξεχασμένοι οι τάφοι των Χωματιανών - Λογοθέτη, τελευταίοι μάρτυρες μιας αμφιλεγόμενης ιστορικής παρουσίας που τείνει να την καλύψει η «τιμωρός λήθη».

 

Πηγή: Γιώργος Πάλλης. https://amarysia.gr

 

 

Ο ΑΔΕΙΑΝΟΣ ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ ΣΤΟ ΦΑΛΗΡΟ

Ο ΑΔΕΙΑΝΟΣ ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ ΣΤΟ ΦΑΛΗΡΟ

 

«Καμιά φορά αναρωτιέμαι εάν τελικά μας αξίζει όλο αυτό το ιστορικό βάρος. Και δεν αναφέρομαι στην αρχαιότητα, αλλά στα νεώτερα χρόνια και τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας, του 1821 Σήμερα, που για λόγους αλλότριους με έφεραν τα βήματα, στο Φάληρο, συλλογίστηκα τον Αρχιστράτηγο της Ρούμελης. Εκεί, στον ιστορικό χώρο του θρυλικού Στρατοπέδου του, θυμήθηκα τον Καραΐσκο. Τον Στρατάρχη Γεώργιο Καραϊσκάκη».

Θεόδωρος Γκούμας.

 

 

Βρήκα μπροστά μου το κενοτάφιο. Το αδειανό μνημείο που περιείχε τα οστά του. Όταν τα μετέφεραν εδώ, από την Σαλαμίνα. Το φωτογράφισα, παραμελημένο, γεμάτο από περιστέρια και ξένο στο αστικό περιβάλλον του Φαληρικού δέλτα, που αισθητικά ασφυκτιά. Το μνημείο λοιπόν αυτό, αλλά και ο Τύμβος των πεσόντων Ελλήνων και Φιλελλήνων που βρισκόταν κοντά του, αρχικά ήταν αλλού. Στο σημείο που σκοτώθηκε ο ηρωικός αγωνιστής. Παρέμενε δε εκεί, από την εποχή του Βασιλιά Όθωνα (1835).

Οι επείγουσες ανάγκες όμως, του διαστελλόμενου λεκανοπεδίου, που γεννούσε ή καλύτερα-ξερνούσε στην Αττική γη, την νέα πρωτεύουσα, ανάγκασαν την πολιτεία, να μεταφέρει αλλού, το μνημεία και τον Τύμβο (1969). Το έργο ανέλαβε ο εργολάβος που θα έκανε την ανάπλαση της περιοχής-τότε. Και σε αυτόν ανατέθηκε και η διαφύλαξη της λάρνακας με τα οστά του Γεώργιου Καραϊσκάκη, μαζί με αυτά που ήταν θαμμένα στο Τύμβο.

Τα οστά άλλων 106 Αγωνιστών του 1821 Όπως των: Λάμπρου Βεΐκου, Γεωργίου Δράκου, Κώνστα Διαμαντή, Ιωάννη Κριτσίκη, Συμεών Ζαχαρίτσα, Παναγιώτη Κραβαρίτη, Νικολάου Εμμανουήλ, Ιωάννη Σουλτάνη, Βούρβαχη (ή Μπούρμαχη), Παπά, Εμμανουήλ Γαλιάτση, Γεωργίου Τζαβέλλα, Χρήστου Μπέγα, Αθανασίου Τούσα, Χαράλαμπου Ιγγλέση, Δημητρίου Χουρμούδη (Κουρμούλη), Σπύρου Λαμπροπούλου, Στρατή Αινίτη, Ζάχου Καββαδία, Ιωάννη Νοταρά και Ισαυρίδη.

Θες όμως, η άγνοια; Θες η αδιαφορία; Τα οστά, παραπεταμένα, μέσα σε κιβώτια από οικοδομικά υλικά, σε ένα υπόγειο γκαράζ, παρέμειναν μάταια επί χρόνια, αναζητώντας το περικαλλές μνημείο που θα τα έφερνε έως τις ημέρες μας. Το μνημείο μεταφέρθηκε από τον εργολάβο στη νέα του θέση (Στην Πλατεία του Ηλεκτρικού Σταθμού, Νέου Φαλήρου), αλλά όχι η μαύρη λάρνακα με τα οστά του Αρχιστράτηγου Καραϊσκάκη. Ενώ κοντά εκεί, φτιάχτηκε ένας Τύμβος, χωρίς καμιά επιγραφή πάνω του.

Τα οστά, τόσο του «Γιού της Καλογρεάς», όσο και των άλλων Αγωνιστών, επισήμως αγνοούνται. Φήμες θέλουν τον εργολάβο να τα πέταξε μαζί με μπάζα. Ή μέρος τους να είναι παραχωμένα κάτω από τον Τύμβο. Το μνημείο όμως, είναι μόνο ένα κενοτάφιο. Ότι απέμεινε από το κατατραυματισμένο και χιλιοταλαιπωρημένο σώμα, του κορυφαίου στρατιωτικού άνδρα, που χάρισε την Ελευθερία στους Έλληνες, αυτά τα σεπτά του οστά, δεν καταφέραμε να τα διασώσουμε, στον χρόνο.

 

Ο ΤΑΞΙΑΡΧΟΣ ΠΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΤΟ 1996

 

Ο ΤΑΞΙΑΡΧΟΣ ΠΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΤΟ 1996

 

Ιωάννης Τσιώνος. Ο Ταξίαρχος / Διοικητής της Κυπριακής Εθνοφρουράς (από το Λιδωρίκι Φωκίδας)  που σταμάτησε, την σχεδιαζόμενη προέλαση των Τούρκων, στην Κύπρο το 1996

Ο Ταξίαρχος Ιωάννης Κ. Τσιώνος.

 

Εχούντ ο προάγγελος των κακών.

 

Ιούνιος 1996

Η ασημί ΒΜW Ε30 σταμάτησε με φόρα, στο parking του μικρού Super Market που έμενε έως αργά ανοικτό, λίγο έξω από την Λάρνακα, στην Κύπρο. Από μέσα κατέβηκε ένας πενηνταεξάχρονος Έλληνας αξιωματικός, με πολιτική περιβολή. Μέσα στη νύχτα, γρήγορα και με νεύρο κατευθύνθηκε στο εσωτερικό του μαγαζιού. Ήταν αρχή του καλοκαιριού το 1996

Εκείνη την ημέρα είχε φέρει μια τροπική καταιγίδα στο νησί και το βράδυ η ζέστη ήταν αφόρητη. Η υγρασία δημιουργούσε ομίχλες και μόνο καταφύγιο ήταν οι μεγάλοι ανεμιστήρες οροφής που αργά και νωχελικά, μετρούσαν τον χρόνο μέχρι το ξέσπασμα της «Μεγάλης Οργής στο νησί», που θα ερχόταν σύντομα.

Ανάμεσα στα ράφια με τα οινοπνευματώδη ποτά και στους μεγάλους  διαδρόμους του Super Market, ο Έλληνας Ταξίαρχος, είχε μια απροσδόκητη συνάντηση. Θαρρείς πως τον περίμενε να μιλήσουν, βρήκε τον γνώριμο συνάδελφό του, στρατιωτικό ακόλουθο της Πρεσβείας του Ισραήλ, στην Λευκωσία. Ο Ισραηλινός τον χαιρέτησε εγκάρδια και τον τράβηξε πιο κει κάτι να του πει:

-«Γιάννη, να έχετε τα μάτια σας ανοιχτά. Ετοιμάζονται να σας χτυπήσουν. Θα προηγηθούν γεγονότα μεταξύ σας και μετά θα σας αιφνιδιάσουν με επίθεση».

Ο Ρουμελιώτης ανώτατος αξιωματικός, συγκράτησε την αντίδραση του. Ευχαρίστησε τον Εχούντ, σφίγγοντας του δυνατά το χέρι και έφυγε. Από εκείνη την ώρα δεν έβλεπε τίποτα άλλο μπροστά του, παρά μόνο σενάρια εμπλοκής και τρόπους δράσης.

Τις ημέρες που ακολούθησαν, ο Ιωάννης Τσιώνος, Ταξίαρχος και Διοικητής της Κυπριακής Εθνοφρουράς στη Λάρνακα, προσπαθούσε να συλλέξει κι άλλες πληροφορίες, εξαπολύοντας λυτούς και δεμένους, μέσα στην Τουρκοκυπριακή πλευρά, στα κατεχόμενα, ώστε να μάθει το είδος της προετοιμασίας, τον μεταφερόμενο οπλισμό, τα σημεία επίθεσης. Μέρα και νύχτα στεκόταν πάνω από τα τηλέφωνα, μπαινόβγαινε σε συσκέψεις και επιθεωρούσε τις μονάδες του. Αργά μα σταθερά ύφαινε το σχέδιο που θα χαλούσε τα σχέδια των Τούρκων και των φίλων τους, των Εγγλέζων.

 

 Επί χάρτου ο «ΑΤΤΙΛΑΣ 3».

 

Ιούλιος 1996

 Τα τηλέτυπα στο Κέντρο Πληροφοριών, του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς (Γ.Ε.Ε.Φ.) είχαν «πάρει φωτιά». Δεν είχε περάσει ούτε μια εβδομάδα, από την προειδοποίηση της  Mossad προς την Ελληνοκυπριακή πλευρά, για την επικείμενη προβοκάτσια, που θα γινόταν τελικά επίθεση και διάφορες πληροφορίες  είχαν κινητοποιήσει τους αξιωματικούς που υπηρετούσαν, εκείνο τον καιρό, στην Κύπρο.

Ήταν το μαύρο1996 Που μόλις πριν έξι μήνες, είχε προηγηθεί η «Κρίση των Ιμίων», η ένοπλη αμφισβήτηση της Ελληνικής θαλάσσιας κυριαρχίας που έλαβε χώρα τον Ιανουάριο, από την Τουρκία, με αφορμή την προσάραξη πλοίου, στις βραχονησίδες των Ιμίων. Συνεπώς τα νεύρα όλων ήταν τεντωμένα και τα μάτια καρφωμένα στους «απέναντι».

Τα διαβαθμισμένα μηνύματα στα τηλέτυπα ανέφεραν, πως «σπασμένα μηνύματα» των Τούρκων – που Ελληνικές μονάδες Ηλεκτρονικού Πολέμου, υπέκλεψαν, έδιναν εντολές για προετοιμασία πολέμου, στη «γραμμή Αττίλα». Στην οποία  θα συγκεντρώνονταν τουλάχιστον 1.000 Τουρκοκύπριοι, ανάμεσά τους και πολλοί οπαδοί των νεοναζί «Γκρίζων Λύκων», που θα κατέφθαναν από την Τουρκία.

Αλλά και από αλλού, μηνύματα από φίλους της Ελλάδας, προειδοποιούσαν για κινδύνους, σχετικά με την επικείμενη Πορεία με Μοτοσυκλέτες, της Κυπριακής  Ομοσπονδίας  Μοτοσικλετιστών. Που οργάνωνε «Αντικατοχική Πορεία»,  με αφετηρία το Βερολίνο και τερματισμό την κατεχόμενη Κερύνεια. Σε αυτή θα ελάμβαναν μέρος  200 μοτοσυκλέτες, από 12 ευρωπαϊκές χώρες.  Αφορμή δε, της μοτοπορείας ήταν η 22η επέτειος από την Τούρκικη εισβολή στην Μεγαλόνησο.

 Ήταν σαφές. Η Άγκυρα οργάνωνε την αντεπίθεση της με βαρβαρότητα, απέναντι στην ειρηνική Πορεία των Μοτοσικλετιστών. Θα ξεκινούσαν συμπλοκές στην «Πράσινη Γραμμή», θα ακολουθούσε εισβολή των διαδηλωτών στα Κατεχόμενα και τεχνηέντως υποχώρηση των Τουρκοκυπριακών δυνάμεων. Και μετά, θα ξεδιπλωνόταν η Τουρκική αντεπίθεση, αρχικά από παραστρατιωτικούς και ακολούθως από τις κατοχικές Τουρκοκυπριακές δυνάμεις. Ο Αττίλας 3 με στόχο την Λάρνακα.

Η Αθήνα και η Λευκωσία έπρεπε να αποτρέψουν την Πορεία των Μοτοσικλετιστών. Και εάν αυτό ήταν αδύνατο, η Ελλάς να καταστήσουν σαφές – δια της διπλωματικής οδού, στην Τουρκία, ότι θα αντιδράσει στρατιωτικά στη δράση των παραστρατιωτικών της Άγκυρας. Να ειδοποιήσει τους Συμμάχους και σε συνεννόηση με την Λευκωσία, να εκπονήσει επιχειρησιακό σχέδιο. Αντί αυτών, τίποτα απολύτως δεν έγινε. Η 1^η Κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη, με υπουργό Εθνικής Άμυνας τον Γεράσιμο Αρσένη, είχε άλλες προτεραιότητες και τα εθνικά θέματα δεν ήταν μέσα σε αυτές.

 

 «Oι μέρες της Μεγάλης Οργής, στο νησί».

 

Αύγουστος 1996

 To μπουκάλι με το ουίσκι, είχε από ώρα αδειάσει. Έξω η μέρα χάραζε. Ο Ταξίαρχος Τσιώνος, μόνος μέσα στο γραφείο του, στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς, ένιωθε σαν λιοντάρι στο κλουβί.  Όλα γύρω βυθισμένα στην σιωπή και στην υγρασία. Ο Ιωάννης Τσιώνος, σκληρός και ευφυής στρατιωτικός, με καταγωγή από τη Λεύκα Δωρίδας, τον ήξερε καλά αυτό τον καιρό. Το χωριουδάκι του βρισκόταν δίπλα σε λίμνη και η υγρασία ήταν για αυτόν γνώριμη.

Ήταν η δεύτερη θητεία του στη Μεγαλόνησο. Αφού το 1988 βρισκόταν ξανά εκεί ως Διοικητής του 1^ου Συντάγματος της ΕΛΔΥΚ Και τον ήξερε καλά τον τόπο. Σπιθαμή προς σπιθαμή. Τους δρόμους, τα φυλάκια, τις ενέδρες, τα ορύγματα, τα αντιαρματικά, τα ναρκοπέδια, τα σημεία διαφυγής, τις γραμμές άμυνας και τα σημεία της επίθεσης.

Ήταν βέβαιος πως μπορούσε να προλάβει τα γεγονότα. Είχε προετοιμάσει άρτια την Εθνοφρουρά και τους Εφέδρους επί δύο μήνες και βρισκόταν ήδη ένα βήμα μπροστά. Παρά την απροθυμία της πολιτικής ηγεσίας. Έτσι, απλά περίμενε την κατάλληλη ώρα για να ξεδιπλώσει την ομπρέλα προστασίας της Κύπρου, απέναντι στην Τουρκία.  

Από την 1η Αυγούστου η μοτοπορεία απασχολούσε το Εθνικό Συμβούλιο της Κύπρου. Το κατοχικό καθεστώς πήρε επιπρόσθετα μέτρα στη γραμμή αντιπαράταξης. Δίνοντας εντολές να πυροβολούνται όσοι επιχειρούσαν να περάσουν στα κατεχόμενα. Η κατάσταση, με τον ερχομό των μοτοσικλετιστών στο νησί, μπορούσε πολύ εύκολα να ξεφύγει τον έλεγχο.

Στις 10 Αυγούστου η μεγάλη «Αντικατοχική Πορεία» με τις μοτοσυκλέτες, έφτασε στην Κύπρο. Αποφασίστηκε η ματαίωση οποιασδήποτε διαμαρτυρίας εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Ο Πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης διεμήνυσε στους διοργανωτές, ότι πορεία ματαιώθηκε. Η  Κύπρος ετίθετο σε κίνδυνο με προέλαση των Τούρκων.

Όμως επτά χιλιάδες μοτοσικλετιστές, από ένα αφύλακτο στρατιωτικό φυλάκιο, εισήλθαν στη νεκρή ζώνη του ΟΗΕ, τη λεγόμενη «Πράσινη Γραμμή», καθώς η Αστυνομία Κύπρου απέτυχε να τους αναχαιτίσει. Οι μοτοσικλετιστές ήταν αμετάκλητοι στο να πραγματοποιήσουν την πορεία και να φθάσουν στην Κερύνεια. Προβάλλοντας  τη θέση ότι δεν είχαν πρόθεση να συγκρουστούν ούτε με την Αστυνομία, αλλά ούτε και με τα Ηνωμένα Έθνη και ότι η πορεία τους ήταν ειρηνική.

Όμως η κατάσταση τελικά ξέφυγε από τα οργανωμένα πλαίσια. Οι μοτοσικλετιστές άρχισαν να κινούνται προς διάφορες κατευθύνσεις. Τα πρώτα μικροεπεισόδια σημειώθηκαν στο ΣOΠAZ, στη Λευκωσία. Οι διαδηλωτές πέρασαν στη νεκρή ζώνη.

Ήταν η «Μεγάλη Ώρα», την ώρα που έπεφτε νεκρός ο Τάσος Ισαάκ, από μεγάλο αριθμό Τούρκων και Τουρκοκύπριων αντιδιαδηλωτών, καθώς και μέλη της λεγόμενης αστυνομίας του ψευδοκράτους. Με γενικευμένη συμπλοκή στη νεκρή ζώνη που τραυματίστηκαν συνολικά 54 Ελληνοκύπριοι, 17 Τουρκοκύπριοι και 12 μέλη της ειρηνευτικής δύναμης.

Εκείνη την ώρα, ο Ταξίαρχος Ιωάννης Τσιώνος, διέταξε την Κυπριακή Εθνοφρουρά, να λάβει θέσεις Μάχης. Να διασπαρθεί σύμφωνα με το σχέδιο του, προλαμβάνοντας τα  γεγονότα. Εμπλέκοντας με πρωτοφανή τρόπο και την δύναμη της Βρετανικής  Βάσης. Για τον Ταξίαρχο Τσιώνο, η στάση των Άγγλων ήταν εχθρική και οι ίδιοι μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο εάν οι Ελληνικές δυνάμεις στρέφονταν μόνο κατά των Τούρκων αφήνοντας ανεξέλεγκτους τους  Άγγλους.

Το ευφυές και συνάμα παράτολμο σχέδιο του αιφνίδιου αποκλεισμού τους, την ώρα που με σθένος παρατάχθηκε θανάσιμα πανέτοιμος, απέναντι στις Τουρκοκυπριακές δυνάμεις, ήταν η κορυφαία στιγμή στην στρατιωτική του καριέρα, ο ουσιαστικός λόγος που συγκρατήθηκε ο Εχθρός, αλλά αργότερα ήταν και ο λόγος αποστρατείας του, από την πολιτική ηγεσία του ΥΕΘΑ

 

 «Στην παγίδα του Τσιώνου».

 

 Μέχρι τις 14 Αυγούστου τα τηλέφωνα στο γραφείο του Ιωάννη Τσιώνου, στη Λάρνακα,  χτυπούσαν ασταμάτητα. Ο ίδιος είχε σκοπό να μην απαντήσει στις κλήσεις από την Αγγλική Βάση. Μηνύματα και αγγελιοφόροι τον ειδοποιούσαν διαρκώς, ότι ο Διοικητής της Βάσης τον αναζητά επειγόντως. Και πώς να μην το κάνει άλλωστε, όταν βρισκόταν αποκλεισμένος από τις Ελληνικές δυνάμεις, απέναντι στα κανόνια των πυροβόλων, που τον σημάδευαν.

Όμως η δολοφονία εκείνη τη μέρα του Σολωμού Σολωμού, από Τούρκο έποικο υπουργό του ψευδοκράτους, τον έκανε να αλλάξει γνώμη. Μετά από ένα γερό σπάσιμο νεύρων, ο Ταξίαρχος Τσιώνος, περνούσε με το καλογυαλισμένο υπηρεσιακό του αυτοκίνητο, την επιβλητική πύλη, της Βρετανικής  Στρατιωτικής Βάσης (Eastern Sovereign Base Area ή ESBA) στη Δεκέλεια.

Ατάραχος και ψυχρός, άκουσε στη συνέχεια τον Βρετανό υποστράτηγο να απειλεί τους Ελληνοκύπριους. Ο Τσιώνος του απάντησε μονομιάς.

- «Είμαστε πανέτοιμοι. Όλη η Κύπρος είναι οπλισμένη. Σε κάθε οικογένεια στο νησί έχω μοιράσει από ένα αντιαρματικό RPG*».

Ο Διοικητής της Βάσης, αναρωτήθηκε τι μέλλον έχει η στρατιωτική Ελληνική δύναμη, μπροστά στη δύναμη των Τούρκων. Ήταν φανερό πως υπήρχε αποδεκτό σχέδια ανοχής, από πλευράς των Βρετανών. Ο Ιωάννης Τσιώνος, ως άξιος Έλληνας Αξιωματικός άκουσε τη φωνή μέσα του. Αυτή που διδάχθηκε στη Σχολή Ευελπίδων, στα Σχολεία Πολέμου, στον στίβο μάχης και στα Στρατόπεδα ανα την Ελλάδα, που υπηρέτησε. Και του απάντησε:

- «Εμείς εδώ, είμαστε όλοι αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε την Κύπρο και να πεθάνουμε γι αυτή, μέχρι τον τελευταίο». Μετά χαιρέτησε στρατιωτικά και έφυγε αφήνοντας αποσβολωμένο τον Βρετανό Ανώτατο Αξιωματικό.

 

Όπως είναι γνωστό, παρά την έκρυθμη κατάσταση, που λίανε το έδαφος για το ξέσπασμα της Τουρκικής προέλασης, στην ελεύθερη Κύπρο, αυτή ουδέποτε έγινε. Τα σχέδια της Τουρκίας εκείνη την χρονιά, να γκριζάρει  Αιγαίο και Κύπρο δεν ολοκληρώθηκαν. 

 

«Θρῆνος δ᾽ ἐκ πάντων». Το μήνυμα Τσιώνου.

 

Χωρίς καμιά αμφιβολία, η άρτια προετοιμασία της Ελληνο-Κυπριακής πλευράς, απέναντι στην Εισβολή παρακρατικών και στρατιωτών του ψευδοκράτους και της Τουρκίας, απέτρεψε τα σχέδια που η ηγεσία της Τουρκίας είχε εκπονήσει, ώστε να μεταφέρει τις «γκρίζες ζώνες» και στην Κύπρο. Επίσης, είναι βέβαιο πως η παγίδευση των Βρετανικών δυνάμεων, που ήταν προμελετημένο και συμφωνημένο να μην αντιδράσουν, έπαιξε ανασταλτικό ρόλο στα σχέδια της Τουρκίας. Οι Βρετανοί βρέθηκαν σε δεινή θέση και επιθυμούσαν άμεσα να απεμπλακούν.

Τέλος, οι θυσίες του Τάσου Ισαάκ και του Σολωμού Σολωμού, δεν ήταν δυνατό να αποφευχθούν. Οι κυανόκρανοι που μπορούσαν να κινητοποιηθούν και να τους σταματήσουν, αποτρέποντας τις δολοφονίες τους, δυστυχώς ήταν Βρετανοί. Που αδιαφόρησαν και δεν αντέδρασαν. Εάν ήταν Αργεντινοί, (φιλικοί προς την Ελληνοκυπριακή πλευρά, που μάτωναν να διαφυλάξουν τους Έλληνες), η θυσία των δύο Ηρώων θα είχε σίγουρα αποφευχθεί.

Ο Διοικητής της Κυπριακής Εθνοφρουράς, Ιωάννης Τσιώνος τον Αύγουστο του 1996 είχε πετύχει το αδιανόητο. Με την στρατιωτική του ευφυΐα είχε σταματήσει τους Τούρκους στην Κύπρο. Με πιθανή απώλεια της Λάρνακας. Αντίθετα με τα γεγονότα του Ιανουαρίου, του ίδιου έτους, στα Ίμια. Είχε ματαιώσει την προέλαση των Τουρκικών δυνάμεων, στην Ελεύθερη Κύπρο και κυρίως, είχε διασώσει την Τιμή του Ελληνικού Στρατού.

Σεμνός και ταπεινός έζησε υπερήφανος μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022 Μέχρι τέλους αντί για τον ύπατο στρατιωτικό του βαθμό, προτιμούσε να λέει πως είναι: «απόφοιτος της Σχολής Ευελπίδων». Μόνη του πικρία την αποστρατεία που ακολούθησε, το 1996 Η στρατιωτική ηγεσία του ΥΕΘΑ δεν μπόρεσε να αιτιολογήσει την απομάκρυνση  του, κάτι που έκανε ευχαρίστως, ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας, Άκης Τσοχατζόπουλος, λέγοντας:

-«Πάρτο, σαν προσωπική αντιπάθεια».

Βέβαια σήμερα είναι γνωστοί οι λόγοι απομάκρυνσης του Ανώτατου Αξιωματικού που σταμάτησε το 1996 την προέλαση των Τούρκων στην Κύπρο. Ο Ιωάννης Τσιώνος υποκατέστησε τους άβουλους πολιτικούς της 1^ης και 2^ης Κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη. Και του επαίσχυντου υπουργού του Άκη Τσοχατζόπουλου. Την ίδια ώρα που για τους στρατιωτικούς αλλά και τους Κυπρίους αποθεώθηκε, από το ελλαδικό πολιτικό σύστημα στοχοποιήθηκε.

 

Θεόδωρος Γκούμας.

 

*Τη δεκαετία του 1990, ο ΕΣ απέκτησε μεγάλες ποσότητες PRG-18 από την Γερμανία (σύμφωνα με τα πρακτικά του γερμανικού Κοινοβουλίου, 21.625 μονάδες). 

   

 

 Οι φωτογραφίες είναι από την κατεχόμενη Λευκωσία, τον Ιούλιο του 2023 Από ρεπορτάζ για τα γεγονότα του 1996 που περιγράφονται.